Voorkomen van mastitis is een belangrijk aandachtspunt voor de melkveehouderij. Het probleem is vaak lastig aan te pakken, want elke verwekker van mastitis vereist zijn eigen specifieke aanpak. Verschillende factoren vergroten of verkleinen de kans op mastitis. Omwille van de grote economische verliezen te wijten aan mastitis en vanuit het oogpunt van dierenwelzijn besteedt men wereldwijd steeds meer aandacht aan de preventie en controle van mastitis. Mastitis of uierontsteking is nog steeds de meest voorkomende aandoening op een melkveebedrijf.
Mastitis (uierontsteking) is een ontsteking van het melkklierweefsel (uier) bij koeien. We onderscheiden zichtbare uierontsteking (soms ook wel klinische of acute uierontsteking genoemd) en subklinische uierontsteking (koeien hebben dan een verhoogd celgetal in de melk)Goede uiergezondheid is uitermate belangrijk voor de productie. Uiergezondheid is één van de belangrijkste redenen voor gedwongen afvoer van melkvee, met hoge kosten als gevolg.
De zichtbare uierontsteking gaat gepaard met symptomen van ontsteking:
- Pijn
- Zwelling
- Roodheid en warmte
- Koorts
De ernst van mastitis kan variëren van mild tot ernstig. Bij een milde vorm is alleen de melk afwijkend, er zitten vlokjes in de melk. Bij middelmatige mastitis is er naast de afwijkende melk ook zwelling van het kwartier en soms heeft de koe een geringe temperatuursverhoging. Bij ernstige mastitis is de koe algemeen ziek, vaak met koorts of juist een te lage temperatuur, de uier is ernstig gezwollen, rood, warm en pijnlijk.
De subklinische vorm is een niet zichtbare uierontsteking, toch is er een verhoogd aantal witte bloedcellen in de melk aantoonbaar. Witte bloedcellen zijn betrokken bij de afweer en komen in grotere aantallen naar de uier als er een infectie met een kiem is.
Gevolgen van een uierontsteking
Minder melkproductie en minder kwaliteit. Melkproductieverliezen hebben het grootste aandeel in de kosten als gevolg van mastitis.
Meer kans op andere aandoeningen. Een aantal stofwisselingsstoornissen die vooral voorkomen in de periode rond afkalven, wordt gelinkt aan mastitis.
Verlaagde vruchtbaarheid. Zowel klinische als subklinische mastitis hebben een negatieve invloed op de vruchtbaarheid. Zo werd aangetoond dat mastitis de activiteit van de follikels vermindert, waardoor er minder oestrogeen en luteïniserend hormoon geproduceerd worden. Deze twee hormonen spelen een belangrijke rol in de totstandkoming van de eisprong of ovulatie.
Meest voorkomende problemen bij uiergezondheid
Uieroedeem
Een uieroedeem komt voor en na de bevalling vaak voor bij hoog productief melkvee (vooral vaarzen). De meest voorkomende oorzaken omvatten de leeftijd bij het eerste kalveren (oudere vaarzen hebben een groter risico), zwangerschapstijd, genetica, voedingsmanagement en obesitas. Zwangerschapsdieeten die overmatig zout bevatten, verhogen de ernst van het uieroedeem. Een inwendig oedeem is normaal gesproken niet pijnlijk. Een uitwendig oedeem is een risicofactor voor de ontwikkeling van klinische mastitis en kan soms een chronische aandoening worden die door de hele lactatie blijft. Behandeling dient te worden ingeleid als de zwelling de uierondersteuningsapparaat bedreigt of als het oedeem het vermogen om de koe te melken kan beïnvloeden. Een uieroedeem kan worden behandeld door koeien te melken voor de bevalling. Positieve effecten van "voormelken" bij vaarzen zijn gerapporteerd. Massages stimuleren de circulatie en bevorderen oedeemreductie. Producten die diuretica en corticosteroïden combineren zijn beschikbaar voor de behandeling van uieroedeem.
Vroegtijdige melkklier ontwikkeling
Tijdens de zwangerschap kan bij een vaars soms vroegtijdige melkafscheiding opgemerkt worden. De vroegtijdige ontwikkeling van een enkele melkklier wordt soms veroorzaakt door het "zuigen" van een andere koe aan deze klier. Symmetrische ontwikkeling van de melkklieren is af en toe geassocieerd met ovariale neoplasie of blootstelling aan oestrogeenhoudende voedingsmiddelen of door mycotoxinen besmet. Verwijdering van verontreinigde diervoeders resulteert in het algemeen tot het oplossen van het probleem.
Mislukking van het uitscheiden van melk
In zeldzame gevallen kunnen nieuwe gekalfde vaarzen problemen hebben met het uitscheiden van melk. Angst voor de melkinstallatie of melkprocedures is de gebruikelijke oorzaak. Er moet voor worden gezorgd dat de dieren rustig en voorzichtig worden behandeld en dat de melkregeling voldoende stimulatie geeft (> 20 sec) alvorens de melkmachine aan te sluiten. Toediening van oxytocine (20 IE, IM) kan in sommige gevallen nodig zijn, maar doses moeten geleidelijk worden verminderd om afhankelijkheid van de toediening van oxytocine te voorkomen.
Melkgebrek
Melkgebrek wordt af en toe gezien in vaarzen en kan een primair endocrien probleem zijn of een gelokaliseerd probleem van de borstklier. Het wordt af en toe veroorzaakt door een ernstige ziekte of door mastitis veroorzaakt door Mycoplasma bovis.
Erkend Keno™-M adviseur
Als erkend Keno™-M adviseur:
- beschikken wij over een uitgebreide en up-to-date kennis rond uiergezondheid en melkkwaliteit.
- brengen wij op een gestructureerde manier de uiergezondheid op jouw melkveebedrijf in kaart.
- kunnen wij op een objectieve en efficiënte manier de zwakke en sterke punten in jouw uiergezondheidsmanagement blootleggen.
- zoeken wij samen met jou naar de meest effectieve oplossing om de uiergezondheid op jouw melkveebedrijf verder te verbeteren.
- hebben wij toegang tot de wetenschappelijk onderbouwde Keno™-M software ontwikkeld door M-team UGent.
- kunnen wij op een efficiënte manier de uiergezondheid op jouw melkveebedrijf regelmatig opvolgen en bijsturen.
- kunnen wij op een continue ondersteuning rekenen van MEX™, spin-off gegroeid uit M-team UGent.
- motiveren wij jou om actie te ondernemen en samen de uiergezondheid en het rendement op jouw melkveebedrijf te optimaliseren.
------------------------
Het beheren van mastitis kan op elk melkveebedrijf gemakkelijk worden gemaakt door de juiste praktische kennis en ervaringen te delen worden gedeeld, gebruiksvriendelijke tools worden aangereikt en een netwerk van gelijkgestemde individuen gepassioneerd door uiergezondheid en melkkwaliteit wordt gecreëerd.
- Wij stellen je de juiste vragen
- We weten dat het noodzakelijk is te focussen op de meest effectieve oplossing en even afstand te nemen van andere mankementen in het uiergezondheidsmanagement die niet direct verband houden met het probleem.
- We leggen de zwakke punten in het uiergezondheidsmanagement bloot, koppelen die aan de bedrijfsresultaten en formuleren van daaruit de meeste effectieve oplossing(en).
- We kunnen de oorzaak van slechte behandelingsresultaten erg nauwkeurig achterhalen aan de hand van de bedrijfsresultaten.
- We weten welke factoren een rol spelen in het nemen van de juiste beslissing voor een koe met een verhoogd celgetal.
- We geven je praktische tips en tools voor een regelmatige, complete en duurzame opvolging van de uiergezondheid op je melkveebedrijf.